De afgelopen jaren zien we steeds meer kano’s op het water. Vandaag duiken we in de geschiedenis van deze oervorm van varen. En wat blijkt, in ons eigen Drenthe is de oudste boot ter wereld gevonden!
Kano is de oerboot
De eerste boten die de mens heeft gebruikt is een kano geweest. En die lijkt eigenlijk nog best wel op de kano’s van nu. Op verschillende plekken in de wereld zijn hele oude kano’s gevonden. Zo kennen we de Hjortspringboot uit Denemarken, een kano die rond 350 voor Christus werd gebruikt als oorlogsboot in de tijd nog voor de Romeinen. In 1921 werd deze kano door turfstekers gevonden bij Hjortspring. Een plank van 8 meter was al keurig in stukjes gezaagd en in de kachel verdwenen toen de locals ontdekten dat ze iets bijzonders hadden opgegraven. In 2021 werd in Yucatan, het land van de Maya’s een bijna intacte kano gevonden in een onder water staande grot. Met deze kano van 1 meter 60 hebben de Maya’s zo rond 850 jaar na Christus gepeddeld. Een stuk minder oud dus.
Oudste kano in Nederland
De oudste kano die tot nu toe is gevonden komt uit het Nederlandse Pesse. Dit is echt de eerste boot ter wereld. Het is een uitgeholde boomstam van bijna 3 meter lengte. De boot heeft een breedte van 44 centimeter. Het hout is van een grove den die met een bijl van vuursteen en een herten-gewei is omgehakt. Met de C14-daterings methode is aangetoond dat de boom groeide tussen 8200 en 7600 voor Christus, ook wel de nieuwe steentijd genoemd. Er is veel discussie geweest rond onze kano van Pesse die in 1955 werd gevonden in het veen.
Een Deense archeoloog zag er geen boot in en dacht eerder aan een bloembak of een varkenstrog. Zoiets kon toch niet varen? De vinder Hendrik Wanders liet het er niet bij zitten. Hij was inmiddels zo gegrepen door zijn unieke vondst dat hij, om de theorie van de Deen te ontkrachten, zelf een replica bouwde van de boomstamkano. In 2001 ging deze kano te water en bleek uitstekend te varen. De ‘Pesse-canoe’ is nog altijd wereldberoemd.
Nog altijd
De uitgeholde boomstam-kano wordt nog altijd gebruikt in landen in Afrika, Zuid Amerika en Oceanië en Azië. Ook de inheemse volkeren van Noord Amerika en Canada, zoals de Algonquin-indianen maakten hun kano’s van boomstammen. Maar zij gebruikten ook berkenbast op een frame van spanten. Later werd de bast vervangen voor dierenhuiden. Deze kano’s zijn veel lichter en kunnen door een persoon worden gedragen. Zo ontstond de kano die wij ook kennen.
Oude vorm, nieuwe materialen
De vorm van de kano’s zoals wij die kennen op onze Hollandse plassen en meren, vaarten en sloten en komt nog grotendeels overeen met de oervorm van de kano. Niet de boomstamkano van Pesse maar veel van de kano’s die daarna werden gebouwd. Maar er is wel een groot verschil, de bouwmaterialen zijn anders.
PE
Het meest gebruikte materiaal voor kano’s is hard kunststof, ofwel plastic. Polyetheen of PR is ‘thermoplast’ en kan bij verwarmen van vorm veranderen. Zo giet je makkelijk een kano in een mal. Het spul is sterk en heeft en lange levensduur. Het is slijtvast en ook nog recyclebaar. Bovendien is het niet duur. Natuurlijk zijn er ook nadelen, PE is zwaar en het voelt wat lomp aan. Veel huurkano’s zijn van PE.
Aluminium
Aluminium is het meest voorkomende metaal op aarde. Het is makkelijk te vormen en je kunt het lassen. Het is slijtvast en mooi stijf. Vooral canadese kano’s worden gemaakt van aluminium. Nadeel is wel dat je kano altijd koud aanvoelt, behalve in de zomer, dan kan aluminium juist weer heel heet worden.
Houten kano’s
Hier hebben we het al over gehad, de oerkano was van hout. Moderne kano’s kunnen op allerlei manieren van hout worden gebouwd. Met lattenbouw of platen multiplex. Cederhout is makkelijk buigbaar. Hout is licht en het ziet er mooi uit. Hout in combinatie met een composiet of epoxy geeft een lichte, sterkte constructie. Nadeel is wel dat je het moet onderhouden.
Composiet
De term composiet staat voor een bouwwijze met verschillende componenten. Composiet bestaat uit vezels zoals glas, carbon of kevlar, en een uithardende hars die de vezels bij elkaar houdt. Hierdoor ontstaat een kano die stijf, licht en sterk is. Nadeel is dat deze materialen niet zijn te hergebruiken.
Volgende keer kijken we naar soorten kano’s.
Dit bericht is geschreven door Klaas Wiersma, onafhankelijk watersport journalist voor Nauticlink. Wil je reageren op dit bericht? Laat hieronder een reactie achter of stuur Klaas Wiersma een e-mail via nieuwsdienst@nauticlink.com of contact hem via linkedin
