In het artikel over motorstoring door dieselbacteriën kwam de situatie voor dat een schip met hoge golven opeens geen motorvermogen meer had. Omdat dit artikel ging over de oorzaak van de storing en niet over de gevolgen, zijn we niet verder ingegaan op het inschakelen van hulp. Maar die vraag is natuurlijk wel heel belangrijk als je veilig wilt varen. Hoe kun je het beste om hulp roepen?
Verschillende noodsituaties
“Mayday-mayday! Onze motor hapert en we zitten midden op het Gooimeer. Kan er iemand komen want dit kon wel eens niet goed gaan! We hebben nú hulp nodig! Mayday!” Hoewel degene die de oproep doet lichtelijk in paniek lijkt te zijn, voldoet deze oproep in eerste instantie niet aan de afgesproken regels. Zo is de term ‘mayday’ alleen bedoeld voor een noodsituatie waarin een schip dreigt te vergaan door brand, lek of zinken. Een haperende motor midden op een meer leidt niet direct tot zinken, je moet dus op een andere manier om hulp roepen.
Nood breekt wet
Een ding moeten we de gestreste oproeper meegeven, het is beter om eventuele hulpverleners in een vroeg stadium op de hoogte te brengen van eventuele problemen dan om pas te alarmeren als de situatie wel ernstig is geworden. Bovendien geldt de regel: ‘nood breekt wet’.
Geen enkel voorschrift kan iemand verhinderen maatregelen te nemen om mensenlevens te redden of gevaar af te wenden. Bovendien zou het kunnen dat het schip ‘in nood’ in de vaargeul ligt en dreigt te worden overvaren door beroepsverkeer. Wie een noodoproep doet via de marifoon, telefoon of de app van de KNRM moet zelf inschatten of het gaat om een noodsituatie (distress), een spoedsituatie (urgency) of een veiligheidssituatie (safety).
Veiligheid in geding: securite
Laten we bij de laatste beginnen. Als er sprake is van een onveilige situatie op het water kan iedereen een veiligheidssein uitzenden. Dit begint dan met de term ‘securite’. Een securite-situatie is bijvoorbeeld een drijvende balk op een vaarweg, een op drift geraakte boei of een gedoofd licht op een boei of een havenhoofd. De weerberichten van de Nederlandse Kustwacht vallen ook onder deze categorie en beginnen steevast met drie keer ‘securite’, en dan driemaal ‘alle schepen’, waarop het weerbericht volgt.
Spoedbericht: pan-pan
Ter onderscheid van een noodsituatie waarbij direct hulp nodig is, kennen we ook een spoedbericht. Hierbij gaat de term ‘pan-pan’ vooraf aan de oproep. Een veiligheids-sein wordt uitgestuurd als de veiligheid van het schip in het geding is, maar het schip niet aan het vergaan is. Dus bijvoorbeeld als de mast overboord is gegaan, het schip is vastgelopen of er is een motorstoring. Ook wordt er een spoedvraag om hulp gedaan als het gaat om de veiligheid van een van de bemanningsleden, dat kan gaan om een ongeval, ziekte of man-overboord.
Noodoproep: mayday
Wanneer het schip dreigt te vergaan door brand of lekkage is een noodoproep geëigend. Bij het om hulp roepen kan de oproep nu voorafgaan aan het beruchte ‘mayday’. In dit geval gaan bij de hulpdiensten alle alarmbellen af en worden niet alleen verschillende reddingsstations gealarmeerd, maar staat er ook meteen een helikopter gereed. Een noodsein mag alleen in opdracht van de schipper worden uitgezonden.
Bij ons voorbeeld van het schip op het Gooimeer zou dus een pan-panbericht gestuurd kunnen worden, zodat de reddingsdienst van Huizen zich kan klaarmaken, mocht de situatie daadwerkelijk verslechteren. Ook een commerciële berger zou het schip met motorstoring naar een haven kunnen slepen. Of een andere watersporter.
Om hulp roepen: vaste structuur
Een marifoon noodoproep via kanaal 16 of kanaal 70 heeft altijd een vaste structuur. Eerst wordt er drie keer duidelijk gemeld om wat voor soort oproep het gaat. Dus: “Mayday, mayday, mayday”, of “Panpan-panpan-panpan.” Dan volgt de naam van het schip. Ook deze wordt drie keer herhaald. “Hier de Marina Cario, hier de Marina Cario, hier de Marina Cario”.
Vervolgens wordt globaal de positie van het schip doorgegeven. “Onze positie is twee mijl ten noorden van de Ketelbrug.” of “Wij varen van Enkhuizen naar Medemblik en zijn een half uur onderweg.” In een panieksituatie is het vaak een lastige opdracht om de positie snel te bepalen en te omschrijven. Probeer toch zo duidelijk mogelijk te zijn. Na de positie volgt de aard van de oproep. “Er is een bemanningslid onwel geworden” of “Wij hebben een motorstoring en dreigen op de basaltblokken te verdagen.” In het ergste geval: “We verlaten het schip en gaan in een reddingsvlot.” Je sluit de oproep af met “Over”.
Direct contact of via de app
Niet elk schip heeft een marifoon, hoewel dit vaak een zeer belangrijk reddingmiddel is. Bellen met je mobiele telefoon kan natuurlijk ook. Je kunt 112 bellen, die schakelen je door naar de Kustwacht. Je kunt ook rechtstreeks naar de Kustwacht bellen op het nummer 0900-0111
De KNRM heeft een app: de KNRM Helpt-app. Hier kun je op de oranje knop drukken waarna je meteen de Kustwacht aan de lijn krijgt. De operator beschikt nu direct over je positie, contactgegevens en vaartuiggegevens.
Bij niet spoedeisende hulp kun je op de groene knop in de app drukken. Je komt dan in contact met het KAC: het KNRM Assistentie Centrum. Dit centrum kun je ook bellen via 088 999 6100. De KNRM stelt je vragen over de situatie en bepaalt of je assistentieverzoek wel of niet spoedeisend is. Aan de hand daarvan wordt bepaald of en wanneer hulp wordt geboden.
Vuurpijlen
Soms werkt geen enkel elektronisch middel meer waar je mee om hulp kunt roepen. In dat geval kan er noodvuurwerk worden afgestoken. Vuurpijlen, rookpotten en parachutefakkels. Een EPIRB is een draagbaar noodbaken dat een alarm kan uitzenden via de satelliet. EPIRB staat voor Emergency Position Indicating Radio Beacon. Het baken kan worden geactiveerd, maar gaat zelf ook uitzenden als het onder water komt.
In de praktijk
Vaak hebben andere schepen niet meteen in de gaten wanneer er iets aan de hand is. Bijvoorbeeld dat een motor is uitgevallen en dat er direct hulp nodig is. Een opgeheven arm of duidelijk zwaaien kan worden gezien als vrolijk groeten. Een internationaal erkend noodsignaal is om beide armen te spreiden en die langzaam omhoog en omlaag te bewegen. Een duidelijk signaal van om hulp roepen en dus belangrijk om te weten als je veilig wilt varen.
Dit bericht is geschreven door Klaas Wiersma, onafhankelijk watersport journalist voor Nauticlink. Wil je reageren op dit bericht? Laat hieronder een reactie achter of stuur Klaas Wiersma een e-mail via nieuwsdienst@nauticlink.com of contact hem via linkedin
